ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ

Verfügbare Folgen

von

ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ - ជាង ២០ឆ្នាំក្រោយធ្លាក់ក្នុងដៃចិនដីគោក តើសង្គមហុងកុងកំពុងពុះចែកជាពីរឬ?

នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨សីហា ទឹកដីហុងកុងបានគ្រប់ដណ្តប់ជាថ្មីដោយមហាបាតុកម្មរបស់ក្រុមសកម្មជនអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដែលអាចមានអ្នកចូលរួមដល់ទៅ ១លាននាក់។ បាតុកម្មជាថ្មីរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យថ្ងៃនេះបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីបាតុកម្មរបស់ក្រុមគ្រូបង្រៀននាថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៧ សីហា។ តែទន្ទឹមនឹងបាតុកម្មរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងរដ្ឋអំណាចហុងកុង ក៏មានលេចឡើងនូវបាតុកម្មគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុង និងរដ្ឋអំណាចក្រុងប៉េកាំងដែរ។ ក្រៅពីនៅទឹកដីហុងកុង បាតុកម្មរវាងក្រុមអ្នកប្រឆាំង និងក្រុមអ្នកគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុងក៏ត្រូវបានរៀបចំដោយពលរដ្ឋចិននៅបរទេស ដូចយ៉ាងក្នុងប្រទេសបារាំង កាណាដា ឬប្រទេសអង់គ្លេស។ បាតុកម្មក្រោមទ្រង់ទ្រាយធំក្នុងថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨ សីហាត្រូវបានគេចាត់ទុកជាថ្ងៃសាកល្បងកម្លាំងរវាងក្រុមបាតុករអ្នកប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងរដ្ឋអំណាចហុងកុង និងក្រុមបាតុករអ្នកគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុង និងរដ្ឋអំណាចក្រុងប៉េកាំង។ តាំងពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៧ សីហា ក្បួនបាតុកម្មរបស់ក្រុមអ្នកគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុង និងមានទំនោររកចិនដីគោកបានរៀបចំឡើងដំណាលគ្នានឹងក្បួនបាតុកម្មរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំងរដ្ឋអំណាចហុងកុង និងចិនប៉េកាំង។ ក្រៅពីនៅទឹកដីហុងកុង បាតុកម្មរវាងអ្នកប្រឆាំង និងអ្នកគាំទ្រក៏ត្រូវបានសហគមន៍ចិននៅបរទេសរៀបចំ ដូចយ៉ាងនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ទីក្រុងឡុងដ៏ ប្រទេសអង់គ្លេស និងនៅទីក្រុងមួយចំនួនក្នុងប្រទេសកាណាដា ដូចជា Toronto Calgary និង Vancouver។ ក្នុងបាតុកម្មថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨ សីហានេះដែរ គ្រប់គ្នាកំពុងរង់ចាំមើលជំហររបស់រដ្ឋអំណាចចិនដីគោកដែលបន្តធ្វើជាអ្នកទស្សនា និងបានត្រឹមសម្តែងសាច់ដុំតាមរយៈការបង្ហាញគ្រឿងសពា្វវុធ រថក្រោះ និងការហ្វឹកហាត់កម្លាំងទាហាននៅក្នុងទីក្រុង Shenzhen ដែលមានព្រំដែនជាប់ហុងកុង។ រហូតមកដល់ពេលនេះ រដ្ឋអំណាចក្រុងប៉េកាំងកំពុងបន្តទុកឲ្យកម្លាំងប៉ូលិសហុងកុងជាអ្នកដោះស្រាយស្ថានការណ៍។ តែគេមិនដឹងថា តើភាពអត់ធ្មត់របស់ក្រុងប៉េកាំងនឹងបន្តមានដល់ពេលណាទេ។ បើតាមមើលទៅ អ្វីៗវាអាស្រ័យលើស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងក្បួនបាតុកម្ម។ ជាទូទៅ អ្នករៀបចំបាតុកម្មតែងប្រកាសជាបាតុកម្មសន្តិវិធី និងអហិង្សា តែចុងបញ្ចប់មានបង្កប់ដោយការប្រឈមមុខគ្នាយ៉ាងហិង្សារវាងបាតុករ និងកម្លាំងប៉ូលិស។ បើក្បួនបាតុកម្មដែលមានមនុស្សចូលរួមយ៉ាងច្រើនសម្បើមក្នុងថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨ សីហាធ្លាក់ក្នុងស្ថានការណ៍ច្របូកច្របល់ខ្លាំងពិបាកគ្រប់គ្រង ឬមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន ចិនដែលជាម្ចាស់ទឹកដីហុងកុងប្រហែលជាពិបាកបន្តក្រពាត់ដៃមើលបន្តិច។ ត្រង់ថា តើចិនចេញមុខអន្តរាគមន៍តាមវិធីសាស្រ្តណា និងក្រោមរូបភាពមួយណានោះជារឿងមួយដែលគេមិនទាន់អាចនិយាយបាននៅឡើយទេ។ សង្គមហុងកុងកំពុងពុះចែកជាពីរ? រូបភាពនៃក្បួនបាតុកម្មរៀបចំដោយក្រុមអ្នកប្រឆាំងរដ្ឋអំណាចហុងកុង និងចិនដីគោក ហើយក្បួនបាតុកម្មរៀបចំដោយក្រុមអ្នកគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុង និងចិនដីគោកពេលនេះ ជាសក្ខីកម្មមួយដែលបញ្ជាក់ពីការបែកបាក់សង្គមហុងកុងជាពីរ។ កុំថាឡើយដល់ទៅអ្នកជិតខាង អ្នករួមការងារ ឬមួយក៏មិត្តភក្តិ សូម្បីតែក្នុងក្រុមសមាជិកគ្រួសារតែមួយក៏យល់ឃើញ និងមានជំហរខុសគ្នាដែរ។ អ្នកខ្លះបានចូលរួមជាមួយក្រុមបាតុករប្រឆាំងរដ្ឋអំណាច ហើយអ្នកខ្លះទៀតបានចូលរួមជាមួយក្រុមបាតុករគាំទ្ររដ្ឋអំណាច។ ក្រុមបាតុករគាំទ្ររដ្ឋអំណាចហុងកុង និងចិនដីគោកមិនយល់ស្របតាមការទាមទាររបស់ក្រុមបាតុករអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ និងយល់ថា ការដែលហុងកុងបានស្គាល់ស្ថានភាពរុងរឿងដូចសព្វថ្ងៃក៏ដោយសារតែមានការជួយគាំទ្រ និងជ្រោមជ្រែងពីរដ្ឋអំណាចកណ្តាលនៅប៉េកាំង។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យក៏បានយល់ឃើញដូចគ្នាដែរ តែអ្វីដែលពួកគេបន្តទាមទារចង់បានពេលនេះ គឺសេរីភាព និងប្រជាធិបតេយ្យដូចដែលហុងកុងធ្លាប់ស្គាល់នៅក្នុងជំនាន់អាណានិគមនិយមអង់គ្លេស ពោលមុននឹងអង់គ្លេសប្រគល់ហុងកុងទៅឲ្យចិនក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៧។ អ្វីដែលពួកអ្នកប្រជាធិបតេយ្យចង់បាន គឺសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងគោរពតាមគោលការណ៍ដែលចិនបានចុះកិច្ចសន្យាជាមួយប្រទេសអង់គ្លេស។ គឺជាគោលការណ៍ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរដែលចិនត្រូវទុកហុងកុងជាដែនដីស្វយ័តទទួលបានសេរីភាពពេញលេញរហូតដល់ឆ្នាំ ២០៤៧។ តែក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យមានអារម្មណ៍ថាបន្តិចម្តងៗ ចិនប៉េកាំងហាក់កំពុងក្រសោបយកហុងកុងមកគ្រប់គ្រងយ៉ាងណែនក្នុងដៃ ដូចយ៉ាងតែងតាំងឥស្សរជនរបស់ខ្លួនសម្រាប់ចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រមុខដឹកនាំហុងកុងជាដើម។ ថ្មីៗនេះទៀត លោកស្រីការី ឡាំដែលជាប្រមុខដឹកនាំហុងកុងមានទំនោររកចិនបានព្រាងច្បាប់មួយដើម្បីបញ្ចូនជនសង្ស័យហុងកុងទៅកាត់ទោសនៅចិន។ សេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយនេះជាជាប្រភពនៃការផ្ទុះបាតុកម្មរបស់ក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យតាំងពីខែមិថុនាមកដល់ពេលនេះ។ ប្រឈមនឹងការបះបោរ លោកស្រីការី ឡាំបានព្យួរសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះវិញ តែក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យបន្តទាមទារឲ្យលោកស្រីកប់ចោលជាស្ថាពរ។ ប្រតិកម្មស្រាលៗរបស់បស្ចិមលោក ប្រតិកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិច្រើនជាប្រតិកម្មដែលមានការប្រយ័ត្នប្រយែង និងមានការថ្លឹងថ្លែង។ នេះអាចថាមកពីវិបត្តិហុងកុងជារឿងផ្ទៃក្នុងរបស់ចិន ព្រោះជាដែនដីស្វយ័តមែន តែហុងកុងស្ថិតក្នុងអធិបតេយ្យតែមួយរបស់ចិន។ តែសំណួរដែលគ្រប់គ្នាកំពុងចោទសួរពេលនេះគឺថា ហេតុអ្វីបានជាមានប្រទេសបស្ចិមលោកខ្លះហាក់បានចូលរួមជួយឈឺឆ្អាលខ្លាំងនៅក្នុងបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសផ្សេង តែបែរជាមិនសូវខ្វាយខ្វល់ប៉ុន្មាននឹងរឿងផ្ទៃក្នុងរបស់ចិនពេលនេះទៅវិញ។ លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងថែមទាំងមិនញញើតនិយាយពេញមាត់ថា វិបត្តិនៅហុងកុងសព្វថ្ងៃមានការអុជអាល និងជួយគាំទ្រពីប្រទេសមួយចំនួនទៀតផង។ ប្រតិកម្មពីបរទេសចំពោះព្រឹត្តិការណ៍នៅហុងកុងមិនខ្វះទេ តែច្រើនជាប្រតិកម្មដែលមានការថ្លឹងថ្លែងដោយមិនបានគាំទ្រភាគីនេះ ឬថ្កោលទោស ស្តីបន្ទោសភាគីនោះទេ ទោះបីជាគេដឹងថា កម្លាំងប៉ូលិសហុងកុងបានប្រើអំពើហិង្សាចាស់ដៃលើបាតុករក៏ដោយ។ និយាយជារួម ច្រើនជាប្រតិកម្មត្រឹមអំពាវនាវឲ្យមានភាពអត់ធ្មត់ កាត់បន្ថយភាពតានតឹង និងដោះស្រាយផ្ទៃក្នុងដោយសន្តិវិធី។ មូលហេតុ មកពីប្រទេសទាំងនោះ ពិសេសប្រទេសដែលកំពុងមានទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចល្អជាមួយចិនមិនចង់ធ្វើឲ្យចិនអាក់អន់ស្រពន់ចិត្ត ព្រោះរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងអាចនឹងធ្វើការសងសឹកវិញតាមផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម នេះជាចំណុចទី១។ ចំណែកចំណុចទី២ នៅហុងកុង ក៏ដូចនៅកន្លែងផ្សេងទៀតក្នុងប្រទេសចិនដែរ មានអ្នកវិនិយោគបរទេសច្រើនណាស់ដែលកំពុងរកស៊ីនៅទីនោះ។ អ៊ីចឹងបើប្រទេសណាមួយហ៊ានស្តីបន្ទោសចិនខ្លាំងពេក ក្រុមអ្នកវិនិយោគរបស់ជនជាតិនៃប្រទេសនោះចិនអាចនឹងទទួលផលវិបាក និងការសឹងសឹកពីរដ្ឋាភិបាលចិនវិញ។ គឺដោយខ្លាចបាត់បង់ប្រយោជន៍ជាមួយចិនដែលមានប្រទេសខ្លះសុខចិត្តនៅស្ងៀម និងខ្លះទៀតបញ្ចេញប្រតិកម្មដែរ តែជាប្រតិកម្មដែលមានការប្រយ័ត្នប្រយែងខ្ពស់៕

ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ - ឥណ្ឌាចង់សើរើទ្រឹស្តីមិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ក្រោយជំនួបក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខស្តីពីកាស្មៀរ

ជោគវាសនាតំបន់កាស្មៀរ ដែលឥណ្ឌា ទើបបានសម្រេចដកស្វ័យភាព កាលពីថ្ងៃទី ៥សីហា ២០១៩ បានឡើងឆាកអង្គការសហប្រជាជាតិ ជាលើកទីមួយគិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧១មក ក្នុងជំនួបប្រជុំដោយបិទទ្វារ។ ជាលទ្ធផល ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ មិនបានចេញសម្រេចចិត្តអ្វីទាំងអស់។ ប៉ុន្តែហេតុអ្វីបានជាប៉ាគីស្ថាន យល់ថាជាជោគជ័យរបស់ខ្លួន ហើយឥណ្ឌាប្រកាសបរិហារការជ្រៀតជ្រែករបស់បរទេស និងព្រលយជាលើកទីមួយ ឆន្ទៈចង់សើរើនយោបាយប្រើអាវុធនុយក្លែអ៊ែរឡើងវិញយ៉ាងដូច្នោះ ?! តាមសំណើរបស់ចិននិងប៉ាគីស្ថាន ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលរួមមានសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍ ៥ (ចិន រុស្ស៊ី សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អង់គ្លេស) និងសមាជិកមិនអចិន្ត្រៃយ៍ទាំង១០ បានបើកជំនួបប្រជុំ ដោយបិទទ្វារ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក។ របៀបប្រជុំដោយបិទទ្វារ ជាសំណើរបស់រុស្ស៊ី។ ឯភាគីជម្លោះទាំងពីរ ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន គ្មានវត្តមានទេ ព្រោះមិនមែនជាសមាជិករបស់ក្រុមប្រឹក្សានៅខែនេះ។ បុព្វហេតុប៉ាគីស្ថាន ត្រូវរំពឹងលើរុស្ស៊ីនិងចិន។ ប៉ុន្តែ គ្មានទេសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម គ្មានទេសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ! ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ មិនអាចអារកាត់សេចក្តីអ្វីបាន បានត្រឹមនាំគ្នាសម្តែងការព្រួយបារម្ភ។ ហើយសមាជិកភាគច្រើន យល់ថាសំណុំរឿងកាស្មៀរនេះជាបញ្ហារវាងឥណ្ឌានិងប៉ាគីស្ថាន ដែលត្រូវដោះស្រាយ ជាលក្ខណៈទ្វេភាគី ដូចអ្វីដែលបានចែងក្នុងសេចក្តីសម្រេចចិត្តអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីឆ្នាំ១៩៧១។ ឥណ្ឌាស្ថិតនៅខាងមហាអំណាច ចិននិងរុស្ស៊ី ថ្វីបើគាំទ្រប៉ាគីស្ថាន ជួយជ្រោមជ្រែងឱ្យមានសកម្មភាពការទូតថ្ងៃនេះមែន តែមិនសូវស្វាហាប់។ ចិនកំពុងវក់វីនឹងបញ្ហាហុងកុង ត្រូវបង្ខំចិត្តជួយប៉ាគីស្ថានដែលជាអតិថិជនអាវុធដ៏ចំបងផង និងដើម្បីសម្រេចបំណងពាណិជ្ជកម្មផ្លូវសូត្រថ្មីរបស់ខ្លួនផង ព្រមទាំងដើម្បីឱ្យប៉ាគីស្ថានជួយទប់ឥទ្ធិពលឥណ្ឌាដែលកំពុងរីកសាយភាយខ្លាំងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផង។ តែចិនក៏មិនចង់បង្កើនសត្រូវស្វែងរកជម្លោះជាមួយឥណ្ឌាដែរ។ ចំណែករុស្ស៊ី ធ្លាប់មានសម្ព័ន្ធមេត្រីភាពជាមួយឥណ្ឌាតាំងពីយូរលង់មកហើយ។ រុស្ស៊ីជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់អាវុធនិងមជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរស៊ីវិលឱ្យឥណ្ឌាតាំងពីជាងកន្លះសតវត្សរ៍មក។ ប៉ាគីស្ថាន គ្រាន់តែជាមិត្តថ្មីថ្មោង ទើបមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយរុស្ស៊ីកាលពីឆ្នាំ២០១៧ប៉ុណ្ណោះ។ ខាងអឺរ៉ុប បារាំង-អង់គ្លេសវិញ ពួកគេសុទ្ធតែមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងឥណ្ឌា។ អង់គ្លេសធ្លាប់ជាប្រទេសអាណានិគម ជាមេចំណែកពុះដី។ បារាំងទើបមានកិច្ចព្រមព្រៀងយក្សពីរជាមួយឥណ្ឌា។ រីឯអាមេរិក កំពុងមានជំហរពិបាកខ្លាំងជាងគេ។ អាមេរិក មិនដឹងត្រូវសម្រេចកាន់ជើងខាងណាទេ ឥណ្ឌាដៃគូជាអាទិភាពតាំងពីសម័យលោកប៊ូសមកដើម្បីទប់ចិន តែក៏ត្រូវការប៉ាគីស្ថានដើម្បីសន្តិភាពអាហ្វហា្កនីស្ថាន ដើម្បីបានដកកងទ័ពអាមេរិកត្រលប់មកវិញ។ ជោគជ័យសម្រាប់ប៉ាគីស្ថាន ប៉ុន្តែនេះជាលើកទីមួយហើយ គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧១មក ដែលក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ព្រមទទួលយកសំណុំរឿងកាស្មៀរមកជជែក។ កន្លះសតវត្សរ៍ក្រោយមកទើបគេឃើញអង្គការសហប្រជាជាតិប៉ះឯកសារកាស្មៀរជាថ្មី។ អ៊ីចឹងហើយបានជាជំនួបប្រជុំម្សិលមិញ គ្មានលទ្ធផលអ្វីមែន តែជាជោគជ័យការទូតសម្រាប់ប៉ាគីស្ថាន នោះ។ ប៉ាគីស្ថាន ចង់ឃើញសំណុំរឿងកាស្មៀរក្លាយជាសំណុំរឿងអន្តរជាតិណាស់ និងឱ្យសំឡេងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកាស្មៀរ ខ្ទរលើឆាកអន្តរជាតិ។ ហើយនៅទីបំផុត ប៉ាគីស្ថានក៏បានសម្រេចបំណង ដោយមានការគាំទ្រពីចិន។ ស្នើបើកប្រជុំនៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ជាទង្វើដ៏កម្របំផុតរបស់ចិន។ សេចក្តីសម្រេចអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ១៩៧១ ស្តីពីកាស្មៀរ ជម្លោះកាស្មៀរបានផ្ទុះឡើង ជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ១៩៤៧ នៅពេលអង់គ្លេសបានពុះច្រៀកអាណាចក្រឥណ្ឌា ជាប្រទេសឥណ្ឌាមួយភាគនិងមួយភាគទៀតដែលមានពលរដ្ឋកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម ជាប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។ ប៉ុន្តែផ្ទុយពីឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋ ស្តេចនៅតំបន់កាស្មៀរ ចង់នៅជាឥណ្ឌាជាង ទើបតំបន់កាស្មៀរត្រូវពុះចែកជាពីរ (ពីរភាគជាឥណ្ឌា មួយភាគជាប៉ាគីស្ថាន) នៅឆ្នាំ ១៩៤៩ ខណ្ឌចែកដោយគំនូសព្រំដែនដែលមានឈ្មោះថា បន្ទាត់ឈប់បាញ់។ កាលណោះអង្គការសហប្រជាជាតិ បានស្នើរៀបចំប្រជាមតិ ប៉ុន្តែទាំងឥណ្ឌាទាំងប៉ាគីស្ថាន គ្មាននរណាចង់ធ្វើតាមទេ ព្រោះខ្លាចកាស្មៀរសុំឯករាជ្យ។ នៅទីបំផុត តំបន់កាស្មៀរបានក្លាយជាប្រភពនៃសង្គ្រាមឥណ្ឌា-ប៉ាគីស្ថានដល់ទៅពីរលើក ឆ្នាំ១៩៦៥ និង១៩៧១។ សង្គ្រាមឆ្នាំ ១៩៧១ បានជំរុញឱ្យក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិលូកដៃធ្វើអន្តរាគមន៍ និងបានសម្រេចជាផ្លូវការ រក្សាStatu quo នូវគំនូសបែកចែកឆ្នាំ១៩៤៧។ បន្ទាត់ឈប់បាញ់ ក្លាយជាខ្សែបន្ទាត់ត្រួតពិនិត្យព្រំដែន រហូតមកទល់ពេលនេះ ដែលប្រឈមនឹងការផ្ទុះអាវុធដាក់គ្នាជាញឹកញយ។ សេចក្តីសម្រេចចិត្តអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ១៩៧១ បានជំរុញឱ្យឥណ្ឌានិងប៉ាគីស្ថានរកឃើញកិច្ចព្រមព្រៀង ដ៏សំខាន់មួយ នៅឆ្នាំ១៩៧២ គឺកិច្ចព្រមព្រៀង “Simla” ដែលភាគីទាំងពីរសន្យាដោះស្រាយ ជម្លោះ ជាលក្ខណៈទ្វេភាគី រាប់ទាំងវិបត្តិកាស្មៀរផង។ គឺតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងស៊ីមឡានេះហើយដែលឥណ្ឌាមានហេតុផលគ្រប់គ្រាន់បដិសេធ មិនឱ្យយកសំណុំរឿងកាស្មៀរទៅពឹងពាក់អន្តរជាតិ និងបដិសេធមិនទទួលអន្តរាគមន៍អន្តរជាតិ ណាមួយ ទោះក្នុងរូបភាពណាក៏ដោយ សម្រាប់ដោះស្រាយវិបត្តិកាស្មៀរ។ ដោយសារតែមូលហេតុនេះ ទើបឥណ្ឌាបរិហារការជ្រៀតជ្រែករបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងសំណុំរឿងកាស្មៀរ។ ឥណ្ឌាកំពុងចង់សើរើនយោបាយប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងភាពតានតឹងនៅតំបន់កាស្មៀរ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិឥណ្ឌាបានធ្វើដំណើរទៅមជ្ឈមណ្ឌល Pokhran កន្លែងសាកល្បងនុយក្លេអ៊ែរ ដោយបានព្រលយឱ្យអំពីលទ្ធភាពនៃការសើរើកិច្ចសន្យាមិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ក្នុងពេលមានជម្លោះឡើងវិញ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៩ ឥណ្ឌាបានសន្យាប្រកាន់យកគោលការណ៍មិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ភ្លាមទេ ក្នុងករណីមានជម្លោះ។ ចិនក៏បានប្រកាន់ជំហរនេះដូចគ្នា លើកលែងប៉ាគីស្ថានមួយ។ ប៉ុន្តែបើតាមប៉ាគីស្ថាន ឥណ្ឌាកុហក់ ! កិច្ចសន្យាមិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែររបស់ឥណ្ឌា អស់សុពលភាព តាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក នៅពេលរដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាបានប្រកាសប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរប្រឆាំងនឹងរាល់គ្រប់ការវាយប្រហារគីមី និងជីវសាស្ត្រ។ ការសើរើគោលការណ៍មិនប្រើអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ជាផ្នែកមួយនៃកម្មវិធីនយោបាយរបស់បក្សជាតិនិយមឥណ្ឌូរបស់លោកមូឌី ដែលមានផ្សព្វផ្សាយក្នុងពេលឃោសនាបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០១៤ ប៉ុន្តែលោកម៉ូឌីផ្ទាល់បានសន្យាថាមិនប៉ះពាល់ ឬប្តូរផ្លាស់ទេ៕

ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ - តើបរាជ័យនៃវេទិកាប្រចាំឆ្នាំនៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកស្តីពីអាកាសធាតុជាកំហុសរបស់អ្នកណា?

នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៥ សីហា វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកដែលមានសមាជិកចំនួន ១៦ប្រទេសបានបិទបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំរយៈពេល ៣ថ្ងៃនៅក្នុងប្រទេសទូវ៉ាលូដោយគ្មានទទួលបានលទ្ធផលជាក់ស្តែងអ្វីទាំងអស់។ នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយចេញផ្សាយនាព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី១៦ សីហា អង្គការតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកមួយនេះបានត្រឹមព្រមានពិភពលោកស្តីពីការគំរាមកំហែងអាកាសធាតុនៅក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិក។ អូស្រា្តលីដែលជាប្រទេសសមាជិកម្នាក់បានជំទាស់នឹងការយល់ឃើញរបស់ប្រទេសសមាជិកផ្សេង និងបន្តដើរតួអង្គមុខពីរនៅក្នុងតំបន់ស្តីពីបញ្ហាអាកាសធាតុ។ គេនាំគ្នានិយាយច្រើនជាប្រទេស តែច្រើនជាកោះឯករាជ្យតូចៗនៅក្នុងមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក។ អង្គការតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកមួយនេះបានចាប់កំណើតក្នុងឆ្នាំ ១៩៧១ ដោយមានឈ្មោះដំបូងជាវេទិកាប៉ាស៊ីហ្វិកខាងត្បូង និងបានប្តូរឈ្មោះក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ ២០០០ ជាវេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកមកដល់សព្វថ្ងៃ។ វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកមានសមាជិកចំនួន ១៦ប្រទេស បូកនឹងដែនដីរបស់បារាំងនៅឯនាយសមុទ្រចំនួនពីរដែលសរុបទៅមាន ១៨សមាជិក។ វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកជាស្ថាប័នសំខាន់សម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយនៅក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិក។ តែគ្មានកតិកាសញ្ញា ឬសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិណាមួយដែលបញ្ជាក់ពីការបង្កើតអង្គការមួយនេះទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ក៏គ្មានវិធានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរសម្រាប់រៀបចំការប្រជុំដែរ។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកបានរៀបចំកិច្ចប្រជុំថ្នាក់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដើម្បីកំណត់ដោយការមូលមតិគ្នានូវតួនាទីរបស់សហគមន៍មួយសម្រាប់តំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិក។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកបានក្លាយជាអ្នកសង្កេតការណ៍នៅក្នុងមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ។ សេដ្ឋកិច្ចអូស្រា្តលីពឹងលើធនធានធម្មជាតិក្រោមដី នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរយៈពេល ៣ ថ្ងៃពីថ្ងៃអង្គារដល់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៥ សីហាក្នុងប្រទេសទូវ៉ាលូ វេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកបានត្រឹមអំពាវនាវដល់ពិភពលោកឲ្យជួយគិតគូរអនាគតតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលកំពុងរងគ្រោះដោយការឡើងកំដៅនៅក្នុងបរិយាកាស។ អ្វីដែលជាក្តីបារម្ភខ្លាំងសម្រាប់ក្រុមប្រទេសនៅក្នុងតំបន់ដែលភាគច្រើនជាកោះតូចៗ គឺការលិចលង់កោះដែលមិនសូវខ្ពស់ទៅក្នុងសមុទ្រនៅពេលទឹកសមុទ្រឡើង។ ចំណែកសម្រាប់កោះដែលខ្ពស់វិញហាក់បន្តរងព្យុះសមុទ្រជាញឹកញាប់។ ក្រុមប្រទេសភាគច្រើនក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកបានយល់ឃើញថា បាតុភូតធម្មជាតិខុសពីសព្វមួយដងបានកើតចេញពីកំណើននៃការចាក់ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់របស់មនុស្សទៅក្នុងបរិយាកាស។ ទោះបីជាមានការព្រួយបារម្ភដូចនេះក៏ដោយក៏ដោយក៏កិច្ចប្រជុំនៃក្រុមប្រទេសក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិករយៈពេល ៣ថ្ងៃមិនបានឯកភាពគ្នាលើវិធានការរួមមួយដើម្បីដោះស្រាយទេ។ អូស្រា្តលីជាប្រទេសដែលមិនចុះសម្រុងជាមួយគេ និងកំពុងរងការស្តីបន្ទោសខ្លាំងពីក្រុមប្រទេសសមាជិកផ្សេងទៀត។ មូលហេតុ មកពីអូស្រា្តលីមិនព្រមបោះបង់ការប្រើធ្យូងថ្មដើម្បីផលិតថាមពលអគ្គិសនី។ គួរបញ្ជាក់ថា អូស្រា្តលីស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដែលកំពុងបំពុលបរិយាកាសខ្លាំងជាងគេដែរ ពោលឋិតនៅចំណាត់ទី១៣ នៃក្រុមប្រទេសដែលបានចាក់ចោលឧស្ម័នកាបូនិកច្រើនជាងគេក្នុងលោក។ ចូរកុំភ្លេចថា អូស្រា្តលីជាប្រទេសនាំធ្យូងថ្មចេញលំដាប់ទី១ ក្នុងលោក និងពឹងផ្អែកខ្លាំងលើធ្យូងថ្មដើម្បីផលិតថាមពលអគ្គិសនី។ ក្រៅពីធ្យូងថ្ម អូស្រា្តលីនៅមានរ៉ែដែក និងឧស្ម័នធម្មជាតិដែលសុទ្ធសឹងជាធនធានធម្មជាតិបំពាល់បរិយាកាស។ រដ្ឋាភិបាលអូស្រា្តលីក៏បានយល់ឃើញពីផលវិបាកសម្រាប់បរិយាកាស តែសម្លឹងឃើញសេដ្ឋកិច្ចជារឿងអាទិភាព ព្រោះរ៉ែដែក រ៉ែធ្យូងថ្ម និងឧស្ម័នធម្មជាតិជាប្រភពចំណូលទី១ របស់ប្រទេស និងបានបង្កើតការងារយ៉ាងច្រើនសម្បើមដល់ប្រជាជន។ នៅក្នុងន័យនេះ នាយរដ្ឋមន្រ្តីនៃប្រទេសទូវ៉ាលូលោក Sopoaga មិនញញើតនិយាយវាយប្រហារលើសមភាគីអូស្រា្តលីលោក Morrison ថា លោក Morrison កំពុងខ្វាយខ្វល់ជួយស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចអូស្រ្តាលី ខ្ញុំកំពុងខ្វាយខ្វល់ជួយស្រោចស្រង់ប្រជាជនទូវ៉ាលូ។ អូស្រ្តាលីកំពុងដើរតួអង្គមុខពីរ? មានការលោកឡើងថា អូស្រា្តលីកំពុងដើរតួអង្គមុខពីរនៅក្នុងតំបន់ដោយដៃម្ខាងចូលរួមជួយកាត់បន្ថយការឡើងកំដៅនៅក្នុងបរិយាកាស និងដៃម្ខាងទៀតបន្តចាក់ឧស្ម័នកាបូនិកទៅក្នុងបរិយាកាស។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីអូស្រា្តលីលោក Scott Morrison បានអះអាងច្បាស់ៗថា គេអាចដោះស្រាយបញ្ហាអាកាសធាតុដោយធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យប៉ះពាល់ដល់គំរូសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសអូស្រា្តលី។ គួររម្លឹកថានៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ២០១៥ស្តីពីអាកាសធាតុ អូស្រា្តលីក៏មិនបានរួមចំណែកខ្លាំងក្លាប៉ុន្មានទេដោយបានសន្យាកាត់បន្ថយឧស្ម័នពុលទៅក្នុងបរិយាកាសត្រឹម ២៦% ប៉ុណ្ណោះនៅមុនឆ្នាំ ២០៣០។ នៅមួយថ្ងៃមុនកិច្ចប្រជុំនៃក្រុមប្រទេសក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកពីថ្ងៃអង្គារដល់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៥ សីហា រដ្ឋាភិបាលអូស្រា្តលីបានទម្លាក់ថវិកាចំនួន ៣០០លានអឺរ៉ូដើម្បីជួយដល់ក្រុមប្រទេសក្នុងតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកសម្រាប់វិនិយោគនៅក្នុងថាមពលក កើតឡើងវិញ និងសម្រាប់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការឡើងកំដៅនៅក្នុងបរិយាកាស។ តែសំណួរដែលគ្រប់គ្នាកំពុងចោទសួរពេលនេះគឺថា ហេតុអ្វីបានជាអូស្រា្តលីខ្លួនឯងមិនងាកទៅវិនិយោគថាមពលក កើតឡើងវិញ និងបែរជាបន្តប្រើធ្យូងថ្មដើម្បីផលិតថាមពលរបស់ខ្លួនទៅវិញ?។ តាមក្រុមអ្នកវិភាគ គឺដើម្បីលួងចិត្តក្រុមប្រទេសនៅតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិកកុំឲ្យធ្លាក់ក្នុងឥទ្ធិពលរបស់ចិន ពិសេសកុំឲ្យចិនអាចយកប្រទេស ឬកោះណាមួយដើម្បីសាងសង់មូលដ្ឋានទ័ពនៅក្នុងតំបន់។ តែនាយករដ្ឋមន្រ្តីសាម័រដែលជាសមាជិកម្នាក់ក្នុងវេទិកានៃកោះប៉ាស៊ីហ្វិកបានបញ្ជាក់ថា បញ្ហាភូមិសាស្រ្តនយោបាយមិនមែនជារឿងសំខាន់ និងជាក្តីបារម្ភសម្រាប់ក្រុមប្រទេសខ្លះនៅតំបន់ប៉ាស៊ីហ្វិក និងថា ក្រុមប្រទេសទាំងនោះនឹងទទួលស្វាគមន៍គ្រប់ជំនួយទាំងអស់ មានទាំងជំនួយរបស់ចិន។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីសាម័ររូបនេះដដែលបានបញ្ចេញឃ្លាមួយថា សត្រូវរបស់អ្នកផ្សេងមិនមែនជាសត្រូវរបស់យើងទេ៕

ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ - ចិនបញ្ចូនទ័ពទៅព្រំដែនហុងកុង ត្រាំភ្ជាប់សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មទៅនឹងវិបត្តិហុងកុង

នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ១៥ សីហានេះ ប៉េកាំងបានបញ្ជូនកងកម្លាំងទ័ពយ៉ាងច្រើនត្រៀមត្រា ទៅឈរជើងនៅស្តាត Shenzhen ជាប់ព្រំដែនជាមួយដែនដីហុងកុងហើយ។ ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានបញ្ចេញប្រតិកម្មជាលើកដំបូង ភ្ជាប់វិបត្តិហុងកុងទៅនឹងជម្លោះពាណិជ្ជកម្ម ចិន-អាមេរិក។ បើតាមលោកត្រាំ ប៉េកាំងត្រូវដោះស្រាយវិបត្តិហុងកុង ដោយមនុស្សធម៌ បើចង់សម្រេចកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មជាមួយអាមេរិក។ កងកម្លាំងទ័ពចិន កំពុងបង្ហាញវត្តមានយ៉ាង ត្រៀបត្រា នៅក្នុងស្តាតShenzhen ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយតែប្រមាណមិនដល់៧គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនហុងកុង និង ៥៦គីឡូម៉ែត្រពីអាកាសយានដ្ឋានហុងកុង ពោលគឺទ័ពចិនត្រូវការពេលតែ១០នាទីប៉ុណ្ណោះ អាចចេញធ្វើអន្តរាគមន៍នៅហុងកុងបានហើយ។ កម្លាំងទ័ព ទាំងកងៗ ទាំងផែន កំពុងហែជាក្បួន ហាត់រត់ ខ្លះទៀតជាកងម៉ូតូ ជិះព័ទ្ធជុំវិញស្តាត។ ក្រៅពីនោះ គេក៏សង្កេតឃើញមានក្បួនឡានកាមីញ៉ុង ព្រមទាំងកងដឹកជញ្ជូនរថពាសដែកទៀត។ កងកម្លាំងទាំងនេះ ទំនងជាទ័ពនៃកងអាវុធហត្ថចិន។ កងអាវុធហត្ថ មានបន្ទុកជាចាត់ចែងការពារសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងស្ថិតនៅក្រោមបង្គាប់របស់គណៈកម្មការយោធាមជ្ឈិមបក្ស ដែលជាស្ថាប័នដឹកនាំដោយបុគ្គលប្រធានាធិបតីស៊ី ជីនពីង ផ្ទាល់តែម្តង។ ប៉េកាំងមិនឈរអោបដៃមើលហុងកុងដាក់ដុនដាប គេមិនដឹងអំពីមូលហេតុពិតប្រាកដ នៃវត្តមានកងកម្លាំងអាវុធហត្ថ នៅមាត់ច្រកហុងកុងនេះទេ។ គ្រាន់តែថា តាំងពីប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ ប៉េកាំង បានព្រលយ បានបង្ហោះសំដី អំពីលទ្ធភាពនៃការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា ដើម្បីនាំសណ្តាប់ធ្នាប់មកឱ្យហុងកុង តំបន់ដែនដីដែលធ្លាប់ស្ថិតក្រោមអតីតអាណានិគមអង់គ្លេស។ បើតាមGlobal Times កងអាវុធហត្ថ ធ្វើដំណើរមកShenZhen ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃសមយុទ្ធទ្រង់ទ្រាយធំ។ ឯតំណាងអាមេរិក សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ បានអះអាងថាចិនពិតជាបានបញ្ជូនទ័ពទៅផ្តុំជើងនៅព្រំដែនហុងកុងមែន តែគ្មានសញ្ញាអ្វីបញ្ជាក់ថាកងពលនេះនឹងបន្តដំណើរឆ្លងព្រំដែនទេ។ ចំណែកសារព័ត៌មានរបស់បក្សកុម្មុយនិស្ថនិយម បានរៀបរាប់អំពីតួនាទីរបស់កងពលអាវុធហត្ថថា មានសមត្ថកិច្ចបង្ក្រាបការបះបោរ បង្ក្រាបកុប្បកម្ម ការប៉ះទង្គិចហិង្សា ធ្ងន់ធ្ងរ បង្ក្រាបប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការវាយប្រហារភេរវកម្ម និងហេតុការណ៍ផ្សេងៗដែលនាំប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាពសង្គម។ បើតាមកាសែតនេះដដែល វត្តមានកងអាវុធហត្ថ ជាសារដ៏ច្បាស់សម្រាប់ក្រុមកុប្បករហើយ។ ចិនពិតជាមិនឈរអោបដៃស្ងៀមទេ ប្រសិនបើស្ថានភាពនៅហុងកុងលែងគ្រប់គ្រងបាន។ នេះជាសំដីរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំក្រុងឡុងដ៍។ ឃើញទាហាន មានប្រតិកម្ម ពីមុនមកគេឮ និងឃើញមានប្រតិកម្មខ្លះដែរ ជុំវិញវិបត្តិនៅហុងកុងនេះ តែដោយគ្មានប្រើសំឡេងនិងភាសាធ្ងន់ដាក់ចិនទេ។ ប៉ុន្តែតាំងពីម្សិលមិញមក ប្រតិកម្មនយោបាយចាប់ផ្តើមកក្រើក។ បារាំង តាមរយៈរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស បានស្រែកប្រកាសជំហរចង់ឃើញចិនគោរពនិងធានាលក្ខន្តិកៈស្វ័យភាពពិសេសរបស់ហុងកុង។ ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ព្រមានជាលើកទីមួយ ជំរុញដោយចំៗ ឱ្យប៉េកាំងគោរពកិច្ចសន្យាជាមួយអង់គ្លេស ផ្តល់ស្វ័យភាពកំរិតខ្ពស់ឱ្យហុងកុង ដោយលម្អិតថា “សេចក្តីថ្លែងការណ៍ចិន-អង់គ្លេស ឆ្នាំ១៩៨៤ ព្រមប្រគល់ហុងកុងទៅឱ្យចិនគ្រប់គ្រងវិញ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៧ បានចែងថា ហុងក្រុងត្រូវមានប្រព័ន្ធ តុលាការ ច្បាប់ និងអំណាចប្រតិបត្តិជារបស់ខ្លួនដាច់ដោយឡែក និងមានស្វ័យភាពកំរិតខ្ពស់ លើកលែងតែវិស័យការបរទេសនិងការពារជាតិ។ លោកត្រាំ ភ្ជាប់សំណុំរឿងពាណិជ្ជកម្មទៅនឹងវិបត្តិហុងកុង សេណារីយោចិនធ្វើអន្តរាគមន៍យោធានៅហុងកុងលេចកាន់តែច្បាស់។ ស្ថានការណ៍ក៏ចាប់ប្រែក្រលាស់ ! បើមានអន្តរាគមន៍យោធា បង្ក្រាបបាតុករប្រជាធិបតេយ្យមែន នោះស្វ័យភាពរបស់ហុងកុងនឹងកាន់តែធ្លាក់ចុះ ឬអាចត្រូវបាត់បង់តែម្តងផង។ បើស្វ័យភាពហុងកុងធ្លាក់ចុះ អាមេរិកពិតជាផលប៉ះពាល់ទៅលើភាពប្រកួតប្រជែងពាណិជ្ជកម្មនៅហុងកុង។ អ៊ីចឹងហើយបានជាលោកដូណាល់ ត្រាំ មិនអាចបិទមាត់នៅស្ងៀមបានទៀត។ ប្រឈមនឹងហានិភ័យចិនចេញធ្វើអន្តរាគមន៍យោធានៅហុងកុង លោកប្រធានាធិបតីក៏ចាប់លូកមាត់ លូកកព្រមាន និងដាក់សម្ពាធលើចិន ដោយយកសំណុំរឿងដ៏ក្តៅគគុកពីរ មកភ្ជាប់គ្នា ៖ ការទូត (វិបត្តិហុងកុង) និងសេដ្ឋកិច្ច (ការចរចាពាណិជ្ជកម្ម)។ លោកត្រាំបានព្រមានថា ចិនបាត់បង់ការងារអស់រាប់លាន ក្រុមហ៊ុនរាប់ពាន់ចាកចេញពីចិន ! ប្រាកដណាស់ដែលថាចិនត្រូវការមានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម (ជាមួយអាមេរិក) ដូច្នេះចិនត្រូវដោះស្រាយវិបត្តិហុងកុងតាមបែបមនុស្សធម៌សិន ! នៅសារទ្វីតមួយផ្សេងទៀត លោក ត្រាំ បានលើកសរសើរលោកស៊ី ជីនពីង ថាពិតជាអាចដោះស្រាយវិបត្តិហុងកុង តាមផ្លូវមនុស្សធម៌បាន ប្រសិនបើលោកស៊ីចង់។ លោកត្រាំ បានណែនាំឱ្យលោកស៊ីជិនពីង ទៅជួបផ្ទាល់នឹងបាតុករ នោះស្ថានភាពនឹងបានធូរស្បើយ៕

ព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិប្រចាំថ្ងៃ - លោកដូណាល់ត្រាំ បន្ធូរដៃឲ្យចិន តាមរយៈការព្យួរការដំឡើងពន្ធ ដល់ពាក់កណ្តាលខែធ្នូ

កាលពីថ្ងៃអង្គារទី១៣សីហា រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក បានសម្រេចព្យួរការដំឡើងពន្ធ លើផលិតផលចិន គិតជាទឹកប្រាក់សុរប ប្រមាណ៣០ម៉ឺនលានដុល្លារ រហូតដល់ពាក់កណ្តាលខែធ្នូ។ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានអះអាងថា លោកបានសម្រេចដូចនេះ ក៏ដោយសារតែលោក ខ្លាចទំនិញឡើងថ្លៃ ហើយវាបង្កការលំបាក ដល់ប្រជាជនអាមេរិក នៅក្នុងអំឡុងពេលបុណ្យដំណាច់ឆ្នាំ។ គួរកត់សំគាល់ថា នេះជាលើកទីមួយហើយ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានសារភាពទទួលស្គាល់ថា ថាដំឡើងពន្ធទៅលើផលិតផលចិន អាចធ្វើឲ្យទំនិញឡើងថ្លៃ ហើយអ្នកដែលលំបាកគឺប្រជាជនអាមេរិក។ តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចបន្ធូរដៃឲ្យចិន នាពេលនេះ ? ព្យួរការដំឡើងពន្ធលើទំនិញចិន ដើម្បីកុំឲ្យទំនិញឡើងថ្លៃក្នុងពេលបុណ្យដំណាច់ឆ្នាំ ស្ថិតក្នុងបរិបទសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានបញ្ឆេះធ្វើជាមួយចិន ប្រមាណជាង១ឆ្នាំមកនេះ គឺលោករដ្ឋាភិបាលអាមេរិក បានគំរាមដំឡើងពន្ធនាំចូល ទៅលើផលិតផលចិន គិតជាទឹកប្រាក់សុរប៥៥០ពាន់លានដុល្លារប្រចាំឆ្នាំ។ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក បានដំឡើងពន្ធ លើទំនិញចំនួន២៥០ពាន់លានដុល្លាររួចទៅហើយ។ តាមធម្មតានៅសល់៣០០ពាន់លានដុល្លារទៀត ដែលអត្រាពន្ធដាថ្មី នឹងត្រូវអនុវត្ត នៅថ្ងៃទី១ខែកញ្ញាខាងមុខនេះ។ តែកាលពីថ្ងៃទី១៣សីហា បើផ្អែកតាមលិខិតប្រកាសមួយរបស់មន្ត្រីទទួលបន្ទុកពាណិជ្ជកម្ម បានឲ្យដឹងថា រដ្ឋមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្ម និងអ្នកសម្របសម្រួលការចរចាពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក បានទូរស័ព្ទនិយាយគ្នា ជាមួយលោករដ្ឋមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្មចិន។ ឆ្លងកាត់ការសន្ទនាគ្នានេះ ភាគីអាមេរិក បានប្រកាសថា អត្រាពន្ធដាថ្មីលើទំនិញប្រមាណ៣០០ពាន់លានដុល្លារនេះ នឹងចូលជាធរមាន នៅថ្ងៃទី១៥ខែធ្នូ។ ទំនិញដែលពាក់ព័ន្ធ គឺមានភាគច្រើន ជាផលិតអេឡិចត្រូនិកផលិតនៅចិន មានដូចជាទូរស័ព្ទដៃ កុំព្យូទ័រ ឬក៏ឧបករណ៍ក្មេងលេង និងល្បែងហ្គេមអេឡិចត្រូនិកជាដើម។ លោកដូណាល់ ត្រាំបានប្រាប់ហេតុផលថា លោកសម្រេចផ្អាកការដំឡើងពន្ធនេះ គឺដោយសារលោកមិនចង់ឲ្យប្រជាជនអាមេរិក មានការលំបាក នៅរដូវបុណ្យទានខាងមុខ ព្រោះថាទំនិញអាចនឹងឡើងថ្លៃដោយសារតែពន្ធឡើងថ្លៃដែរ។ បើយើងស្តាប់សម្តីលោកដូណាល់ ត្រាំនេះ ហេតុផលគឺថាលោកយល់ពីការលំបាករបស់ប្រជាជនអាមេរិក ហើយលោកចង់ជួយជីវភាពប្រជាជន។ ចំណែក ពាក្យថា គាត់បន្ធូរដៃ ឲ្យទៅខាងចិន គឺគ្រាន់តែជាផលវិបាកដោយប្រយោលតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកត្រាំ ទទួលស្គាល់ពីផលវិបាកនៃការដំឡើងពន្ធ គួរកត់សំគាល់ថា នេះជាលើកទីមួយហើយ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ បានសារភាពទទួលស្គាល់ថា សង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មដែលលោកបានធ្វើជាមួយចិន អាចប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ប្រជាជនអាមេរិក។ សម្តីលោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលថា លោកលើកការដំឡើងពន្ធ ឲ្យដល់ពាក់កណ្តាលខែធ្នូវិញ ដោយខ្លាចក្រែងទំនិញឡើងថ្លៃមុនពេលបុណ្យទាន នាដំណាច់ឆ្នាំ គឺវាមានន័យប្រាកដណាស់ ថាលោកដូណាល់ត្រាំ ទទួលស្គាល់ថា តែកាលណាពន្ធលើការនាំចូលឡើង នោះតម្លៃទំនិញក៏ឡើងដែរ។ ហើយអ្នកដែលលំបាកគឺប្រជាជនអាមេរិក។ បើតាមការវិភាគ ការសម្រេចនេះ គឺមានលក្ខណៈនយោបាយ ចង់ទិញទិកចិត្តប្រជាជនច្រើនជាង។ តាមរយៈការសម្រេចនេះ លោកដូណាល់ ត្រាំ ចង់បង្ហាញថា លោកគិតគូរពីជីវភាពរបស់ប្រជាជនអាមេរិកជាធំ។ តាមពិតទៅ អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចនឹងហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ បានក្រឿនរំលឹកជាច្រើនដងមកហើយ ថាធ្វើសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម តាមរយៈការដាក់ពន្ធកប់ពពក ពិន័យគ្នាទៅវិញទៅមក គឺមិនមែនជារឿងល្អសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចទេ។ វាជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ណាស់ ដល់សកម្មភាពផលិត ដល់ចរន្តនាំចេញនាំចូល និងទៅលើតម្លៃទំនិញចុងក្រោយ នៅលើទីផ្សារ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកដូណាល់ ត្រាំ មិនដែលចាប់អារម្មណ៍ទេ ព្រោះកម្មវត្ថុរបស់លោក គឺធ្វើយ៉ាងណា បំប៉ោងមតិមហាជនអាមេរិក ឲ្យយល់ឃើញថា គាត់កំពុងតែស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក ការពារសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក តាមរយៈការដាក់ពិន័យ ទៅលើការសម្រុកនាំចូលទំនិញរបស់ចិន។ តែពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក មិនអាចប្រកែក មិនមើលការពិតនៅនឹងមុខទាក់ទិននឹងការឡើងថ្លៃទំនិញបានឡើយ។ ដូច្នេះ ការសម្រេចផ្អាកការដំឡើងពន្ធនេះ វាហាក់ដូចជាបង្ហាញប្រាប់ទៅភាគីចិន ឲ្យឃើញនូវចំណុចខ្សោយរបស់អាមេរិក ថាអាមេរិមមិនចេះតែខ្លាំង ចេះតែតម្លើងពន្ធរហូតនោះទេ។ ទីផ្សារអាមេរិក នៅមិនទាន់អាចគេចចេញផុត ពីផលិតផលរបស់ចិនបានឡើយ។ ផ្សារហ៊ុន មានសន្ទុះល្អ ជាច្រើនខែមកហើយ ដែលទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ មានស្ថានភាពលំបាក ដោយសារតែអ្នកវិនិយោគមានការប្រុងប្រយត្ន័ទាក់ទិងនឹងសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មរវាងអាមេរិក និងចិននេះ។ ក្រោយដំណឹងផ្អាកការដំឡើងពន្ធ ដល់ពាក់កណ្តាលខែធ្នូនេះ វាបានធ្វើឲ្យទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុ មានសន្ទុះល្អឡើងមួយចំពេច។ នៅ Wallstreet ផ្សារហ៊ុនបានបិទទ្វារជាមួយនឹងអត្រាតម្លៃឡើង ១,៤៨%។ ផ្សារហ៊ុននៅអាស៊ី ក៏ឡើងមួយកំរិតដែរ ដូចជានៅហុងកុង ឡើងបាន១,២៦% និងនៅតូក្យូ ឡើងបាន 0,៩៨%។ ជារការកត់សំគាល់មួយទៀត គឺក្រុមហ៊ុន Apple ដែលផលិតផល ភាគច្រើនផលិតនៅចិននោះ ភាគហ៊ុនរបស់ក្រុមហ៊ុននេះ បានឡើងដល់ ៤,៣% ក្រោយដំណឹងផ្អាកការដំឡើងពន្ធ ពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ទាំងអស់នេះ គឺជាស្ថិតនៅក្នុងភាពរងចាំនៅឡើយ ព្រោះថាសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម រវាងអាមេរិក និងចិន នៅមិនទាន់ចប់ទេ។ ការចរចារវាងភាគីទាំង២ ក៏មិនទាន់ដឹងថា ពេលណានឹងចាប់ផ្តើមឡើងវិញទេ។ គេគ្រាន់តែដឹងថា នៅរវាង២សប្តាហ៍ទៀត តំណាងចរចាទាំង២ភាគី នឹងទូរស័ព្ទនិយាយគ្នាម្តងទៀត។ ចំណែកលោកដូណាល់ ត្រាំវិញ បានគំរាមថាលោកអាចនឹងដកខ្លួនអាមេរិក ចេញពីអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។ ជាមួយលោកដូណាល់ ត្រាំ យើងពិបាកស្មានណាស់ ថាតើវាជាសម្តីគំរាមចោល ឬមួយក៏គាត់អាចធ្វើមែន៕