ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក

Verfügbare Folgen

5 von 23

ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក - តើគេអាចទាក់ទងជាមួយយាន Voyager បានដោយរបៀបណា?
យាន Voyager ដែលត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះ កាលពីឆ្នាំ១៩៧៧ បានធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ទៅដល់ចម្ងាយរហូតដល់ទៅរាប់ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះជាយ៉ាងណា គេនៅតែអាចទាក់ទង និងបញ្ជូនទិន្នន័យទៅមកជាមួយ Voyager បាន។ តើការទាក់ទងនៅក្នុងរយៈចម្ងាយដ៏ឆ្ងាយនេះត្រូវធ្វើឡើងដោយរបៀបណា? នៅលើយាន Voyager ការទាក់ទង បញ្ជូន និងទទួលទិន្នន័យទៅមកជាមួយផែនដី ត្រូវធ្វើតាមរយៈអង់តែនរាងជាថាស ដែលមានមុខកាត់ ៣,៧ម៉ែត្រ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែធនធានថាមពលនៅលើយានមានកម្រិត ដូច្នេះ Voyager អាចបញ្ជូនសញ្ញាដែលមានកម្លាំងត្រឹមជាង ២០វ៉ាត់តែប៉ុណ្ណោះ។ ដើម្បីប្រៀបធៀបឲ្យងាយយល់ វិទ្យុ FM ធម្មតាមួយ ដែលមានកម្លាំងផ្សាយ ១០គីឡូវ៉ាត់ អាចបញ្ជូនសញ្ញាបានខ្លាំងជាងរលកសញ្ញា ដែលបញ្ជូនចេញពីយាន Voyager រហូតដល់ទៅ ៥០០ដងឯណោះ។ បន្ថែមពីលើនេះទៅទៀត ពី Voyager មកផែនដី គឺមានចម្ងាយយ៉ាងឆ្ងាយ រហូតដល់ទៅជាង ២០ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រឯណោះ ហើយគេដឹងថា រលកសញ្ញាវិទ្យុ ក៏ដូចជាពន្លឺដែរ កាលណាធ្វើដំណើរទៅកាន់តែឆ្ងាយ កម្លាំងក៏ត្រូវថយចុះទៅតាមនោះដែរ គឺថយចុះដោយសមាមាត្រទៅនឹងការ៉េនៃចម្ងាយ (Inverse Square Law)។ ដូច្នេះ រលកសញ្ញាកម្លាំង ២០វ៉ាត់ពេលបញ្ជូនចេញពីយាន Voyageur ទម្រាំតែធ្វើដំណើរមកដល់ផែនដី កម្លាំងរបស់វាត្រូវថយចុះយ៉ាងខ្សោយបំផុត គឺប្រមាណជា ២០ពាន់លានដងខ្សោយជាងថាមពលដែលប្រើនៅក្នុងនាឡិកាប្រើថ្មមួយទៅទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជារលកសញ្ញា ដែលបញ្ជូនចេញពី Voyager នេះមានកម្លាំងយ៉ាងខ្សោយបែបនេះក៏ដោយ ក៏គេនៅតែអាចទទួលសញ្ញាបានដែរ តាមរយៈបណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសរបស់ណាសា ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា « Deep Space Network » ហៅកាត់ថា « DSN »។ បណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសនេះ ត្រូវបានទីភ្នាក់ងារណាសាសាងសង់ឡើង នៅក្នុងទីតាំង ចំនួន៣ផ្សេងគ្នា នៅជុំវិញពិភពលោក ដោយពីទីតាំងមួយទៅទីតាំងមួយមានចម្ងាយប្រហាក់ប្រហែលគ្នា គឺមួយនៅអាមេរិក មួយនៅអេស្ប៉ាញ និងមួយទៀតនៅអូស្រ្តាលី។ នៅទីតាំងទាំង ៣នេះ ត្រង់ទីតាំងនីមួយៗ គឺមានអង់តែនយ៉ាងតិចចំនួន ៤ ដោយក្នុងនោះមានអង់តែនដ៏ធំសម្បើមមួយមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ៧០ម៉ែត្រ អមដោយអង់តែនធុនមធ្យម ជាច្រើនផ្សេងទៀត ដោយអង់តែននីមួយៗមានមុខកាត់ ៣៤ម៉ែត្រ។ ក្រៅពីមានមុខកាត់ធំ ព្រមទាំងអាចបង្វិលខ្លួនទៅតាមទិសដៅបានយ៉ាងសុក្រឹត អង់តែនទាំងនេះក៏មានបំពាក់ផងដែរ ដោយឧបករណ៍ដ៏ទំនើប ដែលអាចបញ្ជូនសញ្ញាបានឆ្ងាយ និងអាចទទួលសញ្ញាបញ្ជូនពីយានដែលនៅឆ្ងាយៗ ដូចជា យាន Voyager នេះបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ ទោះជាមានបណ្តាញទំនាក់ទំនងអវកាសយ៉ាងទំនើប ដូចជា Deep Space Network នេះក៏ដោយ គេក៏មិនអាចនៅបន្តទាក់ទងជាមួយយាន Voyager នេះជារៀងរហូតបាននោះដែរ។ បញ្ហា គឺនៅត្រង់ថា យាន Voyager មិនត្រឹមតែធ្វើដំណើរកាន់តែឃ្លាតឆ្ងាយពីផែនដីនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា សមត្ថភាពក្នុងការផលិតថាមពលអគ្គិសនីនៅលើ Voyager ដែលជាយានដ៏ចំណាស់ជាង ៤០ឆ្នាំមកហើយនោះ ក៏កាន់តែធ្លាក់ចុះខ្សោយផងដែរ ពីមួយថ្ងៃពីមួយថ្ងៃ។ គិតមកទល់នឹងពេលនេះ ឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តមួយចំនួន នៅលើយាន Voyager ត្រូវបានណាសាបញ្ឈប់លែងឲ្យដំណើរការរួចទៅហើយ ដើម្បីសន្សំសំចៃថាមពល ហើយតាមការព្យាករ គ្រប់ឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តទាំងអស់នៅលើយាន Voyager នឹងត្រូវបញ្ឈប់ដំណើរការ នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៥ខាងមុខ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាលែងមានឧបករណ៍ប្រមូលទិន្នន័យវិទ្យាសាស្រ្ត ក៏ប៉ុន្តែ Voyager នឹងនៅតែបន្តទាក់ទងជាមួយផែនដីបាន តាមរយៈ Deep Space Network ក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ១០ឆ្នាំក្រោយមកទៀត គឺរហូតទៅដល់អំឡុងឆ្នាំ២០៣៦ ទើប Voyager ត្រូវអស់ថាមពល ដាច់ការទាក់ទងទាំងស្រុងជាមួយនឹងភពផែនដីរបស់យើង៕
10/19/2021
7:39
ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក - Voyager៖ យានអវកាសដែលធ្វើដំណើរបានឆ្ងាយបំផុត
Voyager គឺជាយានដំបូងបង្អស់ ដែលអាចធ្វើដំណើររហូតចេញផុតពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ចូលទៅដល់លំហ ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Interstellar។ បេសកកម្មរបស់ Voyager ក៏បានជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចស្វែងយល់បានយ៉ាងច្រើនផងដែរ អំពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យរបស់យើង។ យាន Voyager ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះនៅឆ្នាំ១៩៧៧ ដោយ Voyager-2 ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះមុន នៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ហើយជាងពីរសប្តាហ៍ក្រោយមកទៀត គឺនៅថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ទើប Voyager-1 ត្រូវបានគេបាញ់បង្ហោះទៅតាមក្រោយ។ Voyager-1 នេះ ថ្វីដ្បិតតែបាញ់បង្ហោះក្រោយមែន ក៏ប៉ុន្តែ ធ្វើដំណើរក្នុងគន្លងមួយ ដែលត្រូវទៅដល់ភពព្រហស្បតិ៍មុន Voyager-2 គឺទៅដល់នៅថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៩ (២ឆ្នាំកន្លះក្រោយបាញ់បង្ហោះ ក៏ប៉ុន្តែ ៤ខែមុន Voyager-2)។ Voyager-1 ហោះកាត់ក្បែរភពព្រហស្បតិ៍ ក្នុងរយៈចម្ងាយយ៉ាងជិត គឺត្រឹមតែប្រមាណជា ២៨ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺជិតជាងចម្ងាយរវាងផែនដី និងព្រះចន្ទទៅទៀត។ ការហោះកាត់ក្បែរបែបនេះ ធ្វើឲ្យ Voyager-1 ត្រូវរងនូវកម្លាំងទំនាញយ៉ាងសម្បើមរបស់ភពព្រហស្បតិ៍ ហើយតាមយន្តការ Gravity assist កម្លាំងទំនាញនេះបានជួយឲ្យ Voyager-1 បង្កើនល្បឿនរហូតដល់ទៅជិតទ្វេដង គឺអាចធ្វើដំណើរក្នុងល្បឿនប្រមាណជា ៧ម៉ឺនគីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង សំដៅទៅកាន់ភពបន្ទាប់ គឺភពសៅរ៍។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជានៅក្នុងល្បឿនយ៉ាងលឿនបែបនេះក៏ដោយ Voyager 1 ត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅ ២០ខែ (ជាង១ឆ្នាំកន្លះ) ទើបអាចធ្វើដំណើរទៅដល់ភពសៅរ៍ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៨០។ នៅត្រង់ភពសៅរ៍នេះ Voyager 1 មិនត្រឹមតែត្រូវតែហោះកាត់ភពសៅរ៍ដោយផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ បេសកកម្មដ៏ចម្បងមួយទៀត គឺហោះកាត់ក្បែរព្រះចន្ទដ៏ធំរបស់ភពសៅរ៍ គឺ “ទីតង់” (Titan)។ ភាពចាំបាច់នៃគន្លងផ្លូវដែលត្រូវហោះកាត់ក្បែរទីតង់នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យបេសកកម្មរបស់ Voyager 1 ត្រូវបញ្ចប់ត្រឹមភពសៅរ៍ ដោយក្រោយពីហោះកាត់ទីតង់ ភពសៅរ៍រួច ឥទ្ធិពលនៃកម្លាំងទំនាញបានធ្វើឲ្យគន្លងរបស់ Voyager 1 ត្រូវហោះចាក់ឡើងទៅលើ ចេញពីប្លង់នៃគន្លងតារាវិថីរបស់ភព ហើយហោះសំដៅទៅក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ Voyager 2 ហោះកាត់ភពព្រហស្បតិ៍ នៅថ្ងៃទី៩ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយបានធ្វើដំណើរមកដល់ភពសៅរ៍ នៅថ្ងៃទី២៥ សីហា ឆ្នាំ១៩៨១ គឺជិត ១០ខែក្រោយ Voyager 1។ បន្ទាប់ពីហោះចេញពីភពសៅរ៍ Voyager-2 បានបន្តដំណើរទៅហោះកាត់ភពអ៊ុយរ៉ានុស នៅថ្ងៃទី២៤ មករា ឆ្នាំ១៩៨៦ ហើយជាង៣ឆ្នាំក្រោយមកទៀត ហោះកាត់ភពណិបទូន នៅថ្ងៃទី២៥ សីហា ឆ្នាំ១៩៨៩ មុននឹងបន្តដំណើរចេញទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយចាក់ចុះទៅខាងក្រោម ផ្ទុយពីទិសដៅរបស់ Voyager 1។ មកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យានទាំងពីរសុទ្ធតែបានធ្វើដំណើរចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ទៅដល់លំហ ដែលគេឲ្យឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា Interstellar ដោយ Voyager 1 បានចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ កាលពីឆ្នាំ២០១២ ហើយធ្វើដំណើរទៅដល់ចម្ងាយជាង ២៣ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (២១ម៉ោងនិង២៥នាទីពន្លឺ) ចំណែក Voyager 2 ចេញពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ នៅឆ្នាំ២០១៨ ហើយបច្ចុប្បន្នស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ២០ពាន់លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (១៧ម៉ោងនិង៤៦នាទីពន្លឺ)៕
10/11/2021
9:40
ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក - តើតេឡេស្កុបជេមស៍វេបត្រូវគេបង្ហោះទៅក្នុងគន្លងតារាវិថីដោយរបៀបណា?
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) ដែលមានទំហំធំជាងទីលានបាល់ទះទៅទៀតនោះ នឹងត្រូវគេបាញ់បង្ហោះទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថីបានដោយរបៀបណា? តើជេមស៍វេបនេះនឹងត្រូវស្ថិតនៅក្នុងគន្លងតារាវិថីបែបណា? ចម្ងាយប៉ុន្មានពីផែនដី? ហើយតើត្រូវចំណាយពេលប៉ុន្មានទើបអាចធ្វើដំណើរទៅដល់គន្លងតារាវិថីនោះ? ជេមស៍វេប ដែលគ្រាន់តែកែវមានមុខកាត់ដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ហើយមានទំហំសរុប រាប់ទាំងខែលការពារពន្លឺថ្ងៃរហូតដល់ទៅ ២១ម៉ែត្រ គឺជាតេឡេស្កុបអវកាសដ៏ទំនើប ហើយក៏ជាតេឡេស្កុបដ៏ធំបំផុតមួយផងដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាជេមស៍វេបត្រូវបានគេសាងសង់ឡើងជាផ្នែកដែលអាចបត់ឲ្យនៅទំហំតូចល្មមអាចផ្ទុកលើរ៉ុកកែតបាន។ រ៉ុកកែតដែលគេប្រើ ដើម្បីបាញ់បង្ហោះតេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះ គឺរ៉ុកកែតធុន « អារីយ៉ាន-៥ » របស់ទីភ្នាក់ងារអវកាសអឺរ៉ុប ហើយត្រូវបាញ់បង្ហោះចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ស្ថិតនៅហ្គីយ៉ាន ដែនដីនាយសមុទ្ររបស់បារាំង។ ការណ៍ដែលគេបាញ់បង្ហោះតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសអឺរ៉ុបនេះ ម្យ៉ាង ដោយសារតែមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូមានទីតាំងអំណោយផល គឺនៅក្បែរខ្សែអេក្វាទ័រ ហើយម្យ៉ាងទៀត គឺដោយសារតែរ៉ុកកែតអារីយ៉ាន ជាប្រភេទរ៉ុកកែត ដែលមានមុខកាត់ធំត្រូវទៅនឹងទំហំរបស់ជេមស៍វេប។ គិតចាប់តាំងពីពេលបាញ់បង្ហោះ រហូតដល់ពេលដែលជេមស៍វេបត្រូវពន្លាតចេញជារូបរាងពេញលេញ គេត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅជិត៣សប្តាហ៍។ ហើយរហូតទាល់តែប្រមាណជា ៣០ថ្ងៃក្រោយបាញ់បង្ហោះ ទើបជេមស៍វេបធ្វើដំណើរទៅដល់គោលដៅចុងក្រោយ នៅត្រង់ចំណុច « ឡាក្រង់ទី២ » ឬ L2។ ចំណុចឡាក្រង់នេះ ដែលយកតាមឈ្មោះអ្នកប្រាជ្ញបារាំង ដើមកំណើតអ៊ីតាលី Joseph-Louis Lagrange ជាចំណុចពិសេសមួយ ដែលមានតុល្យភាព រវាងកម្លាំងទំនាញព្រះអាទិត្យ និងកម្លាំងទំនាញផែនដី ធ្វើឲ្យតេឡេស្កុបជេមស៍វេប ត្រូវស្ថិតក្នុងគន្លងវិលជុំវិញព្រះអាទិត្យ ក្នុងល្បឿនត្រូវគ្នានឹងផែនដី ហើយអាចស្ថិតនៅត្រង់ទីតាំងនេះជាប់ជាប្រចាំក្នុងរយៈពេលយូរ ដោយមិនទាមទារកម្លាំងម៉ូទ័រ និងថាមពលច្រើន ដើម្បីរក្សាលំនឹងនៃគន្លងតារាវិថី។ នៅត្រង់ចំណុចឡាក្រង់នេះ ចម្ងាយ រវាងតេឡេស្កុបជេមស៍វេប និងផែនដី ក៏ស្ថិតនៅស្ថិរជាប់ជាប្រចាំត្រឹម ១លាន៥សែនគីឡូម៉ែត្រ ផ្តល់ភាពងាយស្រួលក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង និងបញ្ជូនទិន្នន័យ រវាងតេឡេស្កុប និងសាលបញ្ជាដែលនៅលើដី។ រឹតតែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ការណ៍ដែលតេឡេស្កុបជេមស៍វេបស្ថិតនៅក្នុងគន្លងជុំវិញព្រះអាទិត្យ ត្រង់ចំណុច « ឡាក្រង់ទី២ » នេះ គឺមានន័យថា ទាំងព្រះអាទិត្យ ទាំងផែនដី និងទាំងព្រះចន្ទ ត្រូវស្ថិតនៅប៉ែកម្ខាងជាប់ជាប្រចាំ គឺប៉ែកដែលមានខែលការពារពន្លឺថ្ងៃ ក្នុងពេលដែលកែវតេឡេស្កុបត្រូវបែរទៅប៉ែកម្ខាងទៀត គឺទៅប៉ែកខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ និយាយដោយសាមញ្ញ គឺប្រៀបដូចជា តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះត្រូវបែរទៅផ្នែកខាងយប់ជាប់ជាប្រចាំ អាចឆ្លុះសង្កេតមើលទៅក្នុងលំហអវកាសជាប់ជាប្រចាំ ២៤ម៉ោង លើ២៤ម៉ោង ដោយគ្មានការរំខានពីពន្លឺ ទាំងពន្លឺដោយផ្ទាល់ពីព្រះអាទិត្យ និងទាំងពន្លឺដែលចាំងផ្លាតពីផែនដី និងព្រះចន្ទ៕
10/5/2021
8:06
ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក - តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេបមានលក្ខណៈពិសេសអ្វីខ្លះ?
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb Space Telescope) ដែលគេគ្រោងបាញ់បង្ហោះ នៅចុងឆ្នាំ២០២១នេះ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាតេឡេស្កុបដ៏ទំនើបបំផុតមួយ ហើយដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តកំពុងទន្ទឹងរង់ចាំ ដើម្បីអាចប្រើតេឡេស្កុបនេះសិក្សាលម្អិតទៅលើចក្រវាល រាប់ចាប់តាំងពីការសង្កេតមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗក្រោយហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង រហូតដល់ការសិក្សាលម្អិតទៅលើធាតុផ្សំនៃបរិយាកាសលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។ តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb) ជាគម្រោងរួមគ្នា រវាងទីភ្នាក់ងារអវកាសអាមេរិកណាសា ទីភ្នាក់អវកាសអឺរ៉ុបអេសា និងទីភ្នាក់ងារអវកាសកាណាដា។ សាងសង់ក្នុងគម្រោង ដែលត្រូវចំណាយលុយរហូតដល់ទៅ ១០ពាន់លានដុល្លារ តេឡេស្កុបជេមស៍វេប មានកែវដែលមានមុខកាត់រហូតដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ពោលគឺ ធំជាងកែវតេឡេស្កុបហឺបលដល់ទៅ ៦ដងឯណោះ។ ក្រៅពីមានមុខកាត់កែវធំអាចចាប់ពន្លឺបានច្រើននេះ តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនៅមានលក្ខណៈពិសេសចម្បងមួយទៀត គឺអាចចាប់ពន្លឺអាំងហ្វ្រារូ (Infrarouge/Infrared) នៅក្នុងហ្វ្រេកង់យ៉ាងទាបដែលតេឡេស្កុបហឺបលមិនអាចចាប់បាន។ សមត្ថភាពក្នុងការចាប់ពន្លឺក្នុងហ្វ្រេកង់យ៉ាងទាបនេះ វាជាចំណុចសំខាន់ ដើម្បីឆ្លុះមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដែលនៅឆ្ងាយៗ រហូតដល់ជាយនៃចក្រវាលដែលគេហៅថា Observable Universe ហើយអាចឲ្យយើងសង្កេត និងសិក្សាស្វែងយល់ អំពីការកកើតផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗបំផុត នៅមិនយូរប៉ុន្មានក្រោយហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង។ តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនេះក៏មានសមត្ថភាពផងដែរ ក្នុងការសិក្សាលម្អិត ដើម្បីកំណត់ធាតុផ្សំនៃបរិយាកាសនៅលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលនេះជាគន្លឹះដ៏សំខាន់មួយ នៅក្នុងការសិក្សា អំពីលទ្ធភាពនៃវត្តមានជីវិតក្រៅភពផែនដី។ តាមគម្រោង តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនឹងត្រូវគេបាញ់បង្ហោះ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ ដោយប្រើរ៉ុកកែតអារីយ៉ាន-៥ (Ariane-5) បាញ់ចេញពីមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសគូរូ ក្នុងដែនដីហ្គីយ៉ានរបស់បារាំង។ ជេមស៍វេបនឹងត្រូវបាញ់បង្ហោះទៅដាក់ក្នុងគន្លងតារាវិថីជុំវិញព្រះអាទិត្យ ហើយស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជា ១,៥លានគីឡូម៉ែត្រពីផែនដី (ឆ្ងាយជាងចម្ងាយរវាងផែនដីនិងព្រះចន្ទរហូតដល់ទៅ៤ដង)៕
9/27/2021
7:51
ប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោក - សូយូស៖ ដំណាក់កាលនៃការវិលត្រឡប់ពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ
ការធ្វើដំណើរពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិត្រឡប់មកផែនដី តាមយានសូយូស ត្រូវចំណាយពេលសរុប ៣ម៉ោងកន្លះ ក៏ប៉ុន្តែ មុននឹងចាប់ផ្តើមដំណើរនេះ គេត្រូវត្រៀមរៀបចំជាមុនជាច្រើនសប្តាហ៍ ជាពិសេស គឺត្រៀមទីតាំងសម្រាប់យានចុះចត និងគណនាគន្លងផ្លូវ ដែលត្រូវធ្វើដំណើរ ដើម្បីអាចចុះចតឲ្យចំទីតាំងដែលបានកំណត់ ក្នុងល្បឿន ក៏ដូចជារង្វាស់មុំសមរម្យ សម្រាប់សុវត្ថិភាពរបស់អវកាសយានិក។ នៅថ្ងៃចេញដំណើរ អវកាសយានិក ដែលដល់វេនត្រូវវិលត្រឡប់មកផែនដីវិញ ត្រូវផ្ទេរចេញពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ចូលទៅក្នុងយានសូយូស រួចហើយបិទទ្វារទាំងពីរ មុននឹងចាប់ផ្តើមផ្តាច់ខ្លួនចេញពីស្ថានីយ៍ ក្នុងដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Undocking។ ការផ្តាច់ខ្លួន ឬ Undocking ត្រូវធ្វើឡើងដោយសន្សឹមៗ ដោយសូយូសត្រូវរំកិលខ្លួនឃ្លាតពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ក្នុងល្បឿន ក្នុងចន្លោះពី ១២ ទៅ ១៥សង់ទីម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី។ ការរំកិលខ្លួនចេញនេះ ធ្វើឡើងដោយកម្លាំងរុញពីមេកានិចរបស់ច្រកទ្វារ ឬ Docking Port សុទ្ធសាធ ដោយនៅក្នុងអំឡុងពេលដំបូងនោះ យានសូយូសស្ថិតនៅកៀកនឹងស្ថានីយ៍អវកាសខ្លាំងពេក នៅមិនទាន់អាចប្រើម៉ូទ័របាននៅឡើយ។ រហូតទាល់តែ ៣នាទីក្រោយមក នៅពេលដែលសូយូសចេញទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ២០ម៉ែត្រពីស្ថានីយ៍អវកាសអន្តរជាតិ ទើបគេចាប់ផ្តើមបញ្ឆេះម៉ូទ័ររយៈពេល ១៥វិនាទី ដើម្បីឲ្យសូយូសឃ្លាតចេញពីស្ថានីយ៍អវកាសក្នុងល្បឿនកាន់តែលឿនរហូតដល់ ២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ហើយចេញទៅដល់រយៈចម្ងាយមួយ ដែលមានសុវត្ថិភាពពីការបុកទង្គិចគ្នាជាមួយស្ថានីយ៍អវកាស។ ដំណាក់កាលបន្ទាប់ គឺដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា Deorbit burn ដើម្បីបន្ថយល្បឿនយាន ឲ្យចេញពីគន្លងតារាវិថី ហើយធ្លាក់ចុះសំដៅទៅកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី។ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ សូយូសត្រូវបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ក្នុងរយៈពេលដ៏ជាក់លាក់មួយ គឺ ៤នាទីនិង៤៥វិនាទី ធ្វើឲ្យយានស្ថិតក្នុងគន្លងសមរម្យមួយ សំដៅទៅកាន់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី នៅក្នុងដំណាក់កាលដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « Re-entry »។ ចាប់ពីពេលបញ្ឆេះម៉ូទ័រ ក្នុងដំណាក់កាល Deorbit burn រហូតដល់ពេលយានសូយូសធ្វើដំណើរទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាសផែនដី ហើយចុះចតលើដី គេត្រូវប្រើពេលគិតជាសរុប ប្រមាណជា ៥៥នាទី។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រមាណជា ៣០នាទីមុនចូលទៅដល់ស្រទាប់បរិយាកាស ហើយសូយូសចុះទៅដល់រយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ១៤០គីឡូម៉ែត្រពីដី សូយូសត្រូវបំបែកខ្លួនចេញជា ៣ផ្នែកដាច់ពីគ្នា គឺ Orbital Module, Descent Module និង Service Module/Instrument Compartment។ ក្នុងចំណោមផ្នែកទាំង៣នេះ មានតែ Descent Module មួយតែប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវចុះចតមកលើដីវិញ ចំណែកឯផ្នែកពីរផ្សេងទៀតត្រូវធ្លាក់ចុះមកដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវឆេះអស់ ដោយសារការកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស។ Descent Module ក៏ត្រូវរងនឹងកម្លាំងកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាស ធ្វើឲ្យសីតុណ្ហភាពត្រូវកើនឡើងខ្លាំងដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ផ្នែកដែលមានផ្ទុកអវកាសយានិកនេះ មានខែលការពារកម្តៅនៅពីខាងក្រោម ដែលអាចការពារទាំងតួយានមិនឲ្យផ្ទុះឆេះ និងអាចការពារទាំងអវកាសយានិកដែលនៅខាងក្នុង មិនឲ្យរងនឹងសីតុណ្ហភាពក្តៅខ្លាំង។ ភាពកកិតនឹងស្រទាប់បរិយាកាសនេះ ក៏វាធ្វើឲ្យយានអាចបន្ថយល្បឿនបានយ៉ាងច្រើនផងដែរ ហើយនៅពេលដែលយានធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមរយៈកម្ពស់ត្រឹមប្រមាណជា ១០គីឡូម៉ែត្រពីដី ល្បឿនដែលកាលពីនៅក្នុងទីអវកាសមានដល់ទៅ ២៨ ០០០គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង ត្រូវធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមតែប្រមាណជា ៨០០គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយម៉ោង។ ដើម្បីបន្ថយល្បឿនឲ្យធ្លាក់ចុះមកនៅកាន់តែទាបជាងនេះទៅទៀត ឆ័ត្រយោងជាច្រើននឹងត្រូវបើកជាបន្តបន្ទាប់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដោយឆ័ត្រយោងធំចុងក្រោយ (Main Parachute) ត្រូវបើក នៅរយៈកម្ពស់ ៨៥០០ម៉ែត្រពីដី ហើយបន្ថយល្បឿនយានឲ្យមកនៅត្រឹមប្រមាណជា ២២គីឡូម៉ែត្រក្នុងមួយម៉ោង (៦ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី)។ ប៉ុន្មាននាទីក្រោយមកទៀត នៅរយៈកម្ពស់ប្រមាណជា ៥០០០ម៉ែត្រពីដី ខែលការពារកម្តៅត្រូវផ្តាច់ចេញពីតួយាន ហើយឥន្ធនៈ ក៏ដូចជា អុកស៊ីសែន ដែលនៅសល់ក្នុងធុង ក៏ត្រូវគេបំភាយចេញ ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការផ្ទុះយាន នៅពេលចុះទៅដល់ដី។ នៅពេលទៅដល់កម្ពស់ប្រមាណជា ៧០សង់ទីម៉ែត្រពីដី កូនរ៉ុកកែតតូចៗចំនួន ៦ ដែលនៅពីក្រោមយានត្រូវគេបញ្ឆេះឡើង ដើម្បីបន្ថយល្បឿនយានឲ្យមកនៅត្រឹមតែប្រមាណជាង ១ម៉ែត្រក្នុងមួយវិនាទី មុននឹងធ្លាក់ចុះសន្សឹមៗទៅលើដី នៅត្រង់ទីតាំង ដែលមានក្រុមសង្រ្គោះនៅរង់ចាំ ដើម្បីជួយបើកទ្វារ និងយកអវកាសយានិកចេញពីយាន៕
9/20/2021
10:24