Gewapend met alles wat we te weten zijn gekomen over de Nederlandse Moslim Omroep, gaan we langs bij machtige mensen die wisten van de klachten, maar die toch niet ingrepen. Hoe kijken ze terug op die keuze? Ook onderzoeken we hoe het er nu voor staat met de veiligheid in de omroepwereld, twintig jaar na de ellende bij de NMO. Onlangs verscheen een verpletterend rapport, getiteld “Niets gehoord, niets gezien en niets gedaan”. Maar klopt die titel wel? En is er nu eindelijk verandering gekomen? Tot slot kijken we hoe het verder is gegaan met Frank William en de anderen die we volgden in deze serie. Wat is zijn antwoord op de 101 wederhoor-vragen die we hem opsturen?
Onaantastbaar is een podcast van Jair Stein, Jan Maarten Deurvorst en Huda Rais voor de NTR en NPO Radio 1.
Eindredactie: Ottoline Rijks
Muziek: Daan Hofman
Mixage: Arno Peeters
Stemacteurs: Lotte van Gaalen, Mario de Jonge en Ruud Sjoerdsma
Deze serie kwam tot stand met steun van het NPO-fonds, het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en de Stichting Democratie en Media.
Veel dank aan Erik Schouten, Saar Slegers en Ravenna Aarnoutse. Dank aan Liset Hamming en Tim Staal van SPOON voor de hulp bij de Woo-verzoeken.
Duizendmaal dank aan Eric Arends, Saïda Derrazi, Alexine van Olst, Nicole Terborg en Jennifer Pettersson voor het meeluisteren en voor alle adviezen. En dank aan alle mensen van wie we de naam niet mogen noemen, maar die van onschatbare waarde waren om dit verhaal compleet te krijgen.
AANVULLINGEN & CORRECTIES:
1. Een advocate die de serie heeft beluisterd liet ons n.a.v. aflevering 2 weten dat je mensen als potentiële getuigen mag noemen zonder ze daarvan op de hoogte te brengen. Ze schrijft: “Dat bepaalde namen genoemd zijn als potentiële getuigen betekent dus absoluut niet dat deze personen bereid zouden zijn geweest te verklaren of ook wisten dat zij genoemd zouden worden in de stukken”. Dat strookt met de felle ontkenningen van oud-medewerkers als Sinan Can, die 100% zeker weten dat hen nooit iets is gevraagd, terwijl ze wel genoemd worden als potentiële getuigen in rechtbankstukken van de NMO uit 2004. De suggestie in de podcast dat de medewerkers zich hier zelf voor zouden hebben opgegeven, was dus onjuist, waarvoor bij deze onze excuses.
2. Een oud-medewerker van de NMO wees ons er terecht op dat de laag nét onder Frank William in dit verhaal buiten schot is gebleven. Dat geldt met name voor eindredacteur Rashied Alibux en het hoofd productie, Malika Amzourou. Na Williams ontslag hebben beiden belastende verklaringen over hem afgelegd tegen Hoffmann bedrijfsrecherche en beiden gaven aan dat ze zich door hem gebruikt voelden. Tegelijk weten we uit andere documenten dat ze in de 10 jaar dat Frank William directeur was, al die tijd voor hem bleven werken en hem ook actief steunden. Zouden ze zichzelf als slachtoffer zien of als medeplichtige? Het is een open vraag, want Alibux en Amzourou weigerden medewerking aan ons onderzoek.
3. Meerdere oud-NMO medewerkers lieten ons weten moeite te hebben met de terugkerende beschrijving van de serie als een verhaal over “helden en meelopers”. Die zin kan de indruk wekken dat de mensen die geen helden waren automatisch tot de meelopers moeten worden gerekend. We begrijpen de klacht, maar hopen dat uit de serie duidelijk wordt dat de rollen die op de werkvloer ontstonden veel complexer waren en niet op te delen in ‘goed’ of ‘fout’.
4. Een luisteraar liet ons in reactie op aflevering 9 weten dat we te makkelijk stellen dat bij Abdel Ouali geen schaamte of schuld te horen valt. Want gevoelens van schuld en schaamte uiten zich niet in alle culturen op dezelfde manier. Hij schrijft: “Wat ik hoor in zijn reactie, het weglachen bij een confrontatie, het niet zelf benoemen van zijn daden, zijn juist wél uitingen van schaamte, zij het op een manier die wellicht niet direct door iedereen wordt herkend. Binnen de islamitische traditie, waarin ik zelf ben opgegroeid, geldt dat zonden iets zijn tussen jou en God. Het openlijk bespreken van je misstappen kan worden gezien als het normaliseren van zonde, en dus als iets wat je juist níet hoort te doen. Die innerlijke spanning kan zich dan juist uit in ontwijkend of lacherig gedrag. Ik begrijp waar jullie observatie vandaan komt. Tegelijk hoop ik dat er ruimte blijft om te erkennen dat ‘geen schuld tonen’ niet altijd betekent dat iemand gewetenloos is, soms is het simpelweg een andere taal voor hetzelfde gevoel.”
5. We vroegen de huidige voorzitter van het Commissariaat voor de Media om een reactie op de podcast. Ze liet ons het volgende weten:
“De podcast ‘Onaantastbaar’ geeft een ontluisterend beeld van de werkcultuur bij de NMO, nu ruim twintig jaar geleden. Uit de verhalen blijkt dat het Commissariaat voor de Media destijds onvoldoende heeft gedaan met ernstige signalen. Oud-commissaris Inge Brakman geeft in de podcast al aan dat dat nu echt anders zou gaan. Het Commissariaat van nu is een heel andere organisatie dan dat van toen. Met - na al die jaren - allemaal andere mensen, zeker ook in het management. Onze toezichtaanpak is compleet veranderd: wij kijken niet alleen naar de regels, maar ook naar wat schadelijk is vanuit maatschappelijk oogpunt. Bovendien houdt het Commissariaat nu proactief toezicht op gedrag en cultuur bij de publieke omroepen. Het rapport-Van Rijn heeft het belang van toezicht op een veilige werkomgeving duidelijk aangetoond.
Onze oud-collega Hans Ottenhoff vertelt in de podcast dat hij zelf vroeger bij het Commissariaat te maken heeft gehad met een onveilige werksfeer.
Wij hadden dat in een eerder stadium al vernomen. We hebben toen meteen contact gezocht met Hans en hebben een heel goed gesprek met hem gehad.
Amma Asante
voorzitter Commissariaat voor de Media”
6. Na de publicatie van de eerste 8 afleveringen kregen we een raadselachtige email:
“Geachte redactie,
Naar aanleiding van de recent gemaakte podcastserie over Frank William en de Nederlandse Moslim Omroep zien de leden van de fanclub van Frank William het als haar plicht een openbaar statement te geven.
Wij koesteren geen haat jegens de makers van deze documentaire. Wij hopen dat zij de rust vinden die de heer William ook gevonden heeft.
“Het goede en het kwade zijn niet gelijk. Bestrijdt (het kwade) met wat beter is, dan zal degene met wie jij vijandschap hebt jouw boezemvriend worden. Maar het is niemand gegeven behalve de geduldigen en degenen met een grote gave.”
(Soerat Foessillat: 34-35)
Ondertekend,
De Frank William fanclub”
Wie er achter het bericht zit is onduidelijk.
7. In deze slotaflevering beschrijven we een ontmoeting tussen Loes Koster en Hans Dijkstal, die plaats zou hebben gevonden in 2012. Een oplettende luisteraar wees ons erop dat we een fout hadden gemaakt: Dijkstal was al in 2010 overleden. Hoe zat dat? Een nieuwe zoektocht door bewaard gebleven e-mails en openbaar gemaakte documenten bracht aan het licht wat er werkelijk gebeurd is. En dat verhaal blijkt zo mogelijk nog pijnlijker te zijn dan we al dachten.
In de stukken zagen we dat Loes Koster niet één, maar twee keer langs was gegaan bij de CIPO, de integriteitscommissie van de publieke omroep. De eerste keer sprak ze inderdaad met Hans Dijkstal, toen hij voorzitter was van de CIPO, maar die ontmoeting vond plaats tussen 2008 en 2010, vóór de faillissementsaanvraag voor de NMO. Na afloop van dat gesprek gaf Dijkstal aan dat hij niets op had met klokkenluiders, waarop Koster volgens haar collega Farsi, verbijsterd afdroop.
In 2012 probeert Loes Koster het echter nóg een keer. We vinden een e-mail van het ministerie van OC&W dat zegt niets voor Koster en haar oud-collega’s te kunnen doen. De medewerker schrijft: “(…) Je zei in het gesprek dat je al eerder bij het CIPO hebt aangeklopt en toen niet verder bent gekomen, maar er is inmiddels een nieuwe voorzitter, Johan Remkes.” Stond Remkes wel open voor een klokkenluidersmelding? Op 20 januari 2012 ging Loes Koster voor de tweede keer langs bij het CIPO, maar uit de stukken blijkt dat de melding ook door Remkes niet in behandeling werd genomen. Na zes weken schaven aan de juiste formulering voor een afwijzingsbrief, kwam het CIPO uit op een zin die Loes Koster troost moest bieden en die moest voorkomen dat ze de pers zou opzoeken: “Wij begrijpen dan ook dat u het onrechtvaardig vindt dat u tussen wal en schip bent ingevallen.”
Tips zijn welkom! Stuur ze naar
[email protected]
Österreich